![kotlin-01]()
![kotlin-01]()
จากงาน
Thailand Developer Konference #1 ของกลุ่ม
Thailand Kotlin Android Developer
มีหลายเรื่องที่น่าสนใจ
ไม่ว่าจะเป็น feature ของภาษา
Kotlin
ไม่ว่าจะเป็นการนำมาพัฒนา Android app
ไม่ว่าจะเป็นการใช้งานร่วมกับ Android Studio
แต่ขอทำการสรุปเรื่อง feature ที่น่าสนใจของภาษา Kotlin ไว้นิดหน่อย
ที่สำคัญสามารถนำมาพัฒนา Android app ได้แบบสบาย ๆ นะ
เหตุผลแสดงดังรูป
![kotling-02]()
ปัญหาของ Null ในภาษา Java นั้นจัดการลำบากบาก ๆ
แน่นอนว่าทำให้เจอปัญหา
NullPointerException (NPE) บ่อยมาก !!
รวมทั้งใน code มีการตรวจสอบค่า Null ของตัวแปรต่าง ๆ วุ่นวายไปหมด
ซึ่งเป็นหนึ่งในความผิดพลาดของภาษาโปรแกรม
ดังนั้น Kotlin จึงออกแบบมาเพื่อแก้ไขปัญหานี้
ให้สามารถกำหนดได้ว่ามีข้อมูลชนิดใด ตามความต้องการ เช่น
มาดูตัวอย่างกัน เริ่มด้วย Non-null
[gist id="0fe7576363adbe328c60dcc6fb110ea3" file="nonnull.kt"]
ดังนั้นจึงไม่สามารถกำหนดค่า Null ให้กับตัวแปรที่เป็น Non-null ได้
ทำให้ code ปลอดภัยมากขึ้นเยอะ
ต่อมาคือ Nullable นั่นคืออนุญาตให้เป็นค่า Null ได้
แต่จะมีปัญหาตามมาก็คือ
ถ้ามีการเรียกใช้ method/property ของตัวแปรนั้น ๆ
จะเกิด error ตอน compile ขึ้นมา
สามารถเขียนได้ดังนี้
[gist id="0fe7576363adbe328c60dcc6fb110ea3" file="nullable.kt"]
จาก error message จะบอกวิธีการแก้ไขให้แล้ว
ซึ่งมี 2 วิธีที่ให้ผลที่แตกต่างกัน
[gist id="0fe7576363adbe328c60dcc6fb110ea3" file="nullable02.kt"]
จากเอกสารอธิบายเพิ่มอีกว่าสามารถใช้ Safe call แบบต่อ ๆ กันได้ด้วย
ซึ่งผลการทำงานจะได้ค่า Null กลับมา
ไม่เกิด NullPointerException นะ เมื่อทำการเรียกใช้งาน property/method ของ null object
แสดงดังตัวอย่าง
[gist id="0fe7576363adbe328c60dcc6fb110ea3" file="nullable_chain.kt"]
บ่อยครั้งที่ระบบต้องทำงานกับข้อมูลที่ Non-null เท่านั้น
แต่ในชุดของข้อมูลกลับมีบางตัวที่เป็น Null
ดังนั้นเราสามารถกรองข้อมูลเหล่านั้นออกไปด้วยการใช้ let
แสดงดังตัวอย่าง
[gist id="0fe7576363adbe328c60dcc6fb110ea3" file="filter_null_01.kt"]
ซึ่งจะพบว่าเกิด Error ขึ้นมาเมื่อเจอกับข้อมูลที่เป็น Null
แต่ถ้าไม่ต้องการเราสามารถกรองออกไปได้ ดังนี้
[gist id="0fe7576363adbe328c60dcc6fb110ea3" file="filter_null_02.kt"]
หรืออาจจะใช้งานผ่าน Collection ก็ได้นะ
ซึ่งมี method filterNotNull() ให้ใช้งานดังนี้
[gist id="0fe7576363adbe328c60dcc6fb110ea3" file="filter_null_03.kt"]
ทำให้การเขียน code ง่ายและสะดวกมากยิ่งขึ้น
ยังไม่พอนะเรื่องของ Null Safety
เช่นถ้าเราพยายาม cast type ของข้อมูลที่ผิด ๆ แล้ว
มักจะเกิด ClassCastException ขึ้นมา
แต่ใน Kotlin นั้นจะทำการ return ค่า null ออกมาให้ ดังนี้
[gist id="0fe7576363adbe328c60dcc6fb110ea3" file="cast_null.kt"]
เยอะจริง ๆ แต่มีประโยชน์มาก
Enum ใน Java นั้นใช้กันน้อยมาก
เนื่องจากความสามารถของ Enum ไม่เยอะเท่าไร รวมทั้งใช้งานยาก
แต่ใน Kotlin นั้นทำให้ใช้งานง่ายและมีประโยชน์
สำหรับคนที่เขียนภาษา Swift มาคงไม่แปลกใจเท่าไร
เนื่องจากมันเหมือนกันเลย
ในการใช้งานเบื้องต้นคือ การกำหนดค่าคงที่ขึ้นมา
ซึ่งเราสามารถกำหนดค่าให้ได้
แถมประกาศ Anonymous class ข้างในได้อีก
ตัวอย่างเช่นเรื่องของเพศ (Gender)
[gist id="0fe7576363adbe328c60dcc6fb110ea3" file="enum.kt"]
ต่อมาเรื่องของ Immutable ของตัวแปรต่าง ๆ ซึ่ง build-in มาใน Kotlin เลย
ซึ่งมีทั้ง mutable และ immutable
หลาย ๆ คนฟังแล้วก็อาจจะงงว่ามันคืออะไรกัน ?
อธิบายง่าย ๆ คือ ตัวแปรที่เป็น immutable คือ ไม่สามารถกำหนดค่าซ้ำได้
ดังนั้นค่าของตัวแปรจะไม่มีการเปลี่ยนแปลงเลย
ถ้าใครพยายามจะทำการแก้ไข จะ compile error ทันที
ส่วน mutable ก็ตรงกันข้าม ทำอะไรกับมันก็ได้
โดยตัวแปรที่ต้องการให้เป็น immutable ก็ประกาศด้วย
val เท่านั้นเอง
ส่วน mutable ก็ใช้
var ไป ดังนี้
[gist id="0fe7576363adbe328c60dcc6fb110ea3" file="immutable.kt"]
โดย property ใน class นั้นมีอยู่ 2 แบบ คือ
- ถ้าต้องการให้เป็นแบบ read-only ก็ประกาศด้วย val
- ถ้าต้องการทั้ง read และ write หรือ mutable ก็ประกาศด้วย var
ส่วนการเรียกใช้งาน property ต่าง ๆ
สามารถเรียกใช้ผ่านชื่อ property ได้เลยดังนี้
[gist id="0fe7576363adbe328c60dcc6fb110ea3" file="Person.kt"]
แต่ถ้าต้องการกำหนด getter/setter ในแต่ละ property ก็ทำได้ง่าย ๆ ดังนี้
[gist id="0fe7576363adbe328c60dcc6fb110ea3" file="Person02.kt"]
ยังไม่พอนะ มีเรื่องของ Delegate Property อีก
เป็นความสามารถที่น่าสนใจก็คือ
เราสามารถเฝ้าดูการเปลี่ยนแปลงค่าของ property ต่าง ๆ ได้ (Observable)
ตัวอย่างเช่นเฝ้าดูการเปลี่ยนค่าของ firstName ใน Person
[gist id="0fe7576363adbe328c60dcc6fb110ea3" file="Person03.kt"]
จากความสามารถนี้เราสามารถนำไปใช้ประโยชน์ได้อย่างมาก
เช่นเมื่อเกิดการเปลี่ยนแปลงค่าต่าง ๆ จะให้ทำอะไรบ้าง
ถ้าเป็นแบบปกติเราต้องสร้าง interface และ implement code ให้วุ่นวายกันอย่างมาก
แต่ใน Kotlin ได้เตรียมไว้ให้หมดแล้ว
สำหรับ class ที่สร้างขึ้นมาสำหรับเก็บข้อมูลต่าง ๆ (Data class)
ซึ่งเรามักจะเรียกว่า
POJO บ้าง
Data Object บ้าง
Transfer Object บ้าง
Bean class บ้าง
Entity class บ้าง
โดยมีส่วนการทำงานต่าง ๆ เหมือนกัน และ ต้องเขียน code ซ้ำ ๆ เช่น
- Constructor และ overload constructor
- Getter/Setter method
- Equals() method
- HashCode() method
- toString() method
- การ copy
ซึ่งมันเป็นเรื่องที่น่าเบื่อหน่ายอย่างมาก
บางคนก็บอกว่าใช้เครื่องมือช่วย generate code สิ
แต่ code มันก็เยอะเหมือนเดิม
ดังนั้นใน Kotlin จึงเตรียมสิ่งต่าง ๆ เหล่านี้ไว้ให้ใน
Data class
โดยที่ Data class จะต้องมีคุณสมบัติต่าง ๆ ดังนี้
- ใน constructor จะต้องมี parameter อย่างน้อย 1 ตัว
- ในการประกาศ parameter ต้องกำหนดว่าเป็น immutable หรือ mutable ด้วย val หรือ var เสมอ
- Data class ไม่สามารถเป็น abstract class ได้
- Data class ไม่สามารถ extend จาก class อื่น ๆ ได้
[gist id="0fe7576363adbe328c60dcc6fb110ea3" file="Dataclass.kt"]
ใน Kotlin นั้นสามารถเพิ่มความสามารถเพิ่มเติมของ class ต่าง ๆ
ด้วยการใช้งาน extension
โดยไม่ต้องมาทำการ inheritance อีกต่อไป
ตัวอย่างเช่น ถ้าต้องการเพิ่มความสามารถของ Int
ด้วยการเพิ่ม Day() และ Hour() สำหรับการแปลงวันเป็นชั่วโมง
ทำให้ code เราอ่านง่าย และ เข้าใจง่ายขึ้น
แถมสะดวกอีกด้วย ดังตัวอย่าง
[gist id="0fe7576363adbe328c60dcc6fb110ea3" file="Extension.kt"]
ปล. ความสามารถยังมีอีกเยอะเลย
ลองไปศึกษาเพิ่มเติมได้จาก Kotlin Document Reference
รวมทั้งฝึกเขียน Kotlin ผ่าน web ที่ Try Kotlin
ยังไม่พอนะ Kotlin ยังสามารถนำไปพัฒนาระบบต่าง ๆ ได้เช่น
มีข้อดีก็ย่อมต้องมีข้อเสียกันด้วย
ทั้ง community ที่ยังมีขนาดเล็กอยู่
ทั้งเรื่องความเข้ากันได้กับ library บางตัวเช่น Mockito
ปัญหาและอุปสรรคสำคัญของการนำ Kotlin มาใช้ไม่ใช่เรื่องของ feature นะ
แต่มันคือเรื่องของคนล้วน ๆ
ทั้งการโน้มน้าวให้หัวหน้าเชื่อ
ทั้งการโน้มน้าวให้ทีมเชื่อ
และตัวคุณเอง !!
สามารถดูเพิ่มเติมได้จาก
ปัญหาเรื่องระบบล่มเนื่องมาจากผู้ใช้งานเข้ามาใช้ระบบจำนวนมากพร้อม ๆ กัน
เป็นปัญหาที่ผมคิดว่า นักพัฒนาพบเห็นประจำ เช่น
ทาง StackOverflow ได้เปิดระบบที่เรียกว่า 
สิ่งที่นักพัฒนาที่ดีพึงมี คือ มีจมูกที่ดี
หมายความว่าต้องหัดดมกลิ่นของ code ว่า
code เหล่านั้นมีกลิ่นที่ไม่ดี ไม่พึงประสงค์หรือไม่ ?
ซึ่งเราจะเรียกว่า Code Smell
วันนี้อ่านบทความเรื่อง 
จากนั้นทำการ build project หรือ cmd + B
จะแสดงผลของการวิเคราะห์ code กันใน XCode ดังนี้
ปล. ยังสามารถนำ SwiftLint ไปตรวจสอบ code ทั้งเครื่องนักพัฒนาเอง
และในระบบ Continuous Integration ได้อีกด้วย
ในช่วงกลางปีนั้นมีการสรุป Top programming language ทั้ง
เนื่องจากช่วงนี้ต้องไปร่วมพัฒนาระบบงานที่มี RESTful APIs ให้บริการ
พบว่าสิ่งหนึ่งสำหรับนักพัฒนาที่ดีจะต้องคำนึงถึงก็คือ
การจัดการกับ error หรือข้อผิดพลาดต่าง ๆ
ซึ่งถ้าจัดการได้ดี จะทำให้ API ที่สร้างนั้นมันดูดีมากขึ้น
เนื่องจากสิ่งที่สร้างนั้น เพื่อให้คนใช้งานนะ
ดังนั้นการออกแบบสำหรับการจัดการข้อมูลพลาดจึงสำคัญมาก ๆ
จึงทำการสรุปเรื่องที่ต้องใส่ใจไว้ดังนี้
ต้องเป็นไปตามกฎต่าง ๆ ของ HTTP
ดังนั้น error response ต่าง ๆ ก็ต้องทำตามด้วย
เพื่อทำให้ error ต่าง ๆ
เนื่องจากมีโอกาสได้แบ่งปันเรื่อง MVP pattern ให้ทีมนิดหน่อย (แบบไม่ตั้งใจ)
ซึ่งมีเรื่องหนึ่งที่ติดค้างไว้ก็คือ
การ 
ขั้นตอนที่สี่ทำการเชื่อมโยงระหว่าง object ใน Storyboard กับตัวแปรใน ViewController
แสดงดังรูป
ขั้นตอนที่ห้าถ้า run ระบบจะพังตอนเปิดขึ้นมา
เนื่องจากจะทำการสร้าง object ของ SortController ขึ้นมา
ด้วยการเรียกผ่าน init() ซึ่งใน code ไม่มี
ดังนั้นจำเป็นต้องสร้างขึ้นมา หรือลบ init() ที่เราไม่ออกไป
ซึ่งผมเลือกการลบทิ้งไป
ผลที่ตามมาจากการลบไปนั้น
พบว่าระบบสามารถ run ขึ้นมาได้ แต่ไม่สามารถใช้งานได้
เนื่องจากเกิด error ดังนี้
[code]
fatal error: unexpectedly found nil while unwrapping an Optional value
[/code]
ขั้นตอนที่หกทำการแก้ไขด้วยการแก้ไข code
เปลี่ยนจากการ Injection แบบเดิมคือ Constructor Injection
มาเป็น Property หรือ Setter Injection ซะ
ซึ่งเป็นการ injection ที่นิยมใน framework ต่าง ๆ
ดังนั้นจึงทำการแก้ไขดังนี้
[gist id="21d27ef67c97335aff1a4cc05dfec5e3" file="ViewController03.swift"]
แต่ยังไม่จบนะ !!
ลอง Run Test ของระบบนี้สิ
แล้วจะพบว่าตายเรียบ
เนื่องจากเราเปลี่ยนวิธีการพัฒนานั่นเอง
ดังนั้นจงแก้ไขซะดี ๆ
ขั้นตอนที่เจ็ดแก้ไข test ทั้งหมด และ ปรับชื่อให้อ่านง่ายขึ้น
รวมทั้งอย่างลืมเรื่อง 
เพื่อความสนุกในการศึกษา Android app ของชาวบ้าน
เลยนำ app ที่ได้รับความนิยมในด้านดีมาดูกันหน่อย
ซึ่งนำไฟล์ APK มา decompile
เพื่อเรียนรู้ว่า app เหล่านั้นมีอะไรที่น่าสนใจบ้าง
ทั้ง Library ที่ใช้งาน
ทั้งแนวทางในการเขียน code
ทั้งโครงสร้างของ code
โดยมาเริ่มที่ 
เนื่องจากทีมพัฒนาที่ทำด้วยนั้นใช้งาน 
จากนั้นทำการกดปุ่ม Run และ Start Test ได้เลย
จะทำการทดสอบ API ทุกตัวใน Collection นั้น ๆ
รวมทั้งสามารถกำหนดจำนวนรอบในการทดสอบได้อีกด้วยนะ
ผลการทำงานเป็นดังนี้
ทำการสร้าง Environment แยกกันตามที่ต้องการ
เช่น DEV, SIT, TEST และ UAT เป็นต้น
โดยในแต่ละ environment ทำการเพิ่ม key และ value แยกตาม environment กันไป
เช่น SERVER-URL = my-domain.com
ในการอ้างถึง key ใน Environment สามารถทำได้ด้วย {{key name}}
จากนั้นก่อนทำการ run แต่ละ API ก็ให้เลือกก่อนว่าจะทดสอบด้วย environment อะไร ?
การ Refactor code เป็นสิ่งหนึ่งที่นักพัฒนา software ที่ดีต้องทำอยู่อย่างสม่ำเสมอ
แต่เรากลับพบว่า
วันนี้ Pokemon Go เปิดให้ download และเล่นในประเทศไทยได้แล้ว
ดังนั้นในฐานนะของนักพัฒนา software
จึงลองมาดูหน่อยว่าระบบนี้
สร้างด้วยอะไรบ้างทั้ง Mobile และ Server ?
ทั้งหมดเป็นการเดาเอาล้วน ๆ จากข้อมูลที่พอหาได้ !!
จากงาน 
จากบทความเรื่อง 
ทีมพัฒนา 
Reference Websites
ส่วนผลการแสดงผลรายงานใน Jenkins เป็นดังนี้
เพียงเท่านี้ก็สามารถนำ trainer มาช่วยแปลงข้อมูลการทดสอบ
ให้อยู่ในรูปแบบ JUnit เรียบร้อยครับ มันง่ายมาก ๆ
Reference Websites
แต่ถ้าเราต้องการทำการบันทึกผล และ ติดตามเวลาการ build ในแต่ละวัน
จะต้องทำการบันทึกเอง ซึ่งมันไม่สนุกเลย
จึงลองทำการค้นหาว่ามีวิธีการอะไรบ้าง ?
หนึ่งใน plugin ที่น่าสนใจคือ 
และสร้างรายงานในรูปแบบ CSV ออกมาใน folder build
ทำการเก็บข้อมูลทุกครั้งที่ build
ทำให้เราเห็นว่าแนวโน้มของเวลาในการ build เป็นอย่างไร
เพื่อให้รู้ถึงปัญหาและแก้ไขได้อย่างรวดเร็ว
