5ส สำหรับการพัฒนา software

คิดว่า developer หลาย ๆ คนน่าจะรู้จักกับ 5ส หรือ 5S

5S was developed in Japan and was identified as one of the techniques that enabled Just in Time manufacturing

ซึ่งประกอบไปด้วย

1. Seiri หรือ Sort/Clearing/Classify หรือ สะสาง
2. Seiton หรือ Systematic Arrangement/Streamline/Simplify/Configure หรือ สะดวก
3. Seiso หรือ Shine/Cleanliness/Clean and check หรือ สะอาด
4. Seiketsu หรือ Standardize/Conformity หรือ สร้างมาตรฐาน
5. Shitsuke หรือ Sustain the discipline/Custom and practice หรือ สร้างนิสัย

เมื่อนำ 5ส มาประยุกต์ใช้ในการพัฒนา จะเป็นอย่างไรนะ ? หรือบางที่อาจจะเรียกว่า 5C คือ

1. Clearing
2. Configure
3. Clean and Check
4. Conformity and finally
5. Custom and practice

เริ่มต้นด้วยสะสาง

คือการแยกส่วนที่จำเป็นออกจากส่วนที่ไม่จำเป็น จากนั้นลบของที่ไม่จำเป็นทิ้งไปซะ โดยมีขั้นตอนดังนี้

• การสำรวจตรวจดู
• การแยกแยะ
• การลบหรือขจัดทิ้งไป

ถ้ามองมาในการพัฒนา software มีอะไรบ้าง ?

• การลบ code ที่ไม่ถูกใช้งานออกไป
• การลบ library ที่ไม่ถูกใช้งานออกไป
• การลบ software ที่ไม่ถูกใช้งานออกไป

มันคือการ Refactor code หรือปรับปรุง code ให้ดีขึ้นนั่นเอง แต่จะทำได้นั้นต้องมีการจัดการ version ของ code ด้วยนะ รวมทั้งชุดการทดสอบที่เชื่อถือได้ แต่ก่อนการแก้ไขหรือปรับปรุง code ก็ให้ทำการประเมินผลกระทบด้วยว่าเยอะไหม ? ถ้ากระทบต่อการทำงานของระบบมากจนเกินไป ก็อย่าเพิ่งลงมือทำนะครับ มันจะได้ไม่คุ้มเสีย การจัดเรียงความสำคัญของงานก็ใช่ ไม่ใช่ว่างานทุกอย่างมีความสำคัญเท่ากันหมด หรือว่ามีแต่งานเร่งด่วน และ ด่วนมาก !! เมื่อพบว่าระบบงานมีข้อผิดพลาดหรือ bug ก็อย่าปล่อยไว้ให้เป็นดินพอกหางหมู ดังนั้นให้ทำการแก้ไขทันทีก่อนที่จะไปพัฒนาส่วนอื่น ๆ สุดท้ายอะไรไม่ได้ใช้ก็อย่าเพิ่งทำหรือนำมาเผื่อไว้นะ

ต่อมาคือ สะดวก

เป็นการจัดวางจัดเรียงสิ่งต่าง ๆ ในที่ทำงานให้เป็นระบบ เพื่อให้สะดวกและปลอดภัยต่อการหยิบจับหรือนำไปใช้งาน โดยมีขั้นตอนดังนี้

• กำหนดก่อนว่าสิ่งที่จำเป็นต่อการทำงานมีอะไรบ้าง
• ทำการแบ่งเป็นกลุ่มหรือหมวดหมู่
• ทำการจัดเก็บให้เป็นระบบระเบียบ
• สิ่งใดใช้งานบ่อย ๆ ก็ย้ายให้อยู่ใกล้ ๆ มือ

ถ้ามองมาในการพัฒนา software มีอะไรบ้าง ? ถ้าทำการเขียน script ต่าง ๆ บ่อย ๆ เช่น การ compile, build, test, run และ deploy ก็ให้ทำการสร้างไฟล์ build script ไว้ซะ สำหรับ developer ก็ควรศึกษาหรือฝึกใช้งาน shortcut ต่าง ๆ ของ Text editor และ IDE ที่ใช้งานไว้ด้วย เพื่อทำให้การเขียน code ไหลลื่นมากยิ่งขึ้น ดังนั้นการทำงานเข้าใจเรื่องของเครื่องมือที่ใช้งานมันสำคัญมาก ๆ นะ สำหรับ code ที่เขียนขึ้นมา ก็ควรจัดกลุ่มของ code ออกเป็น module แต่ละ class ควรทำงานเรื่องเดียวกัน ชื่อ method/function ก็ควรสื่สารได้ชัดเจน แน่นอนว่า code ใน method/function ก็ควรสอดคล้องกัน ถ้าต้องการลดความผิดพลาดและเสียเวลาไปโดยเปล่าประโยชน์ ก็ให้ทำการ review code และคุยกับคนอื่น ๆ ในทีมซะ ไม่เช่นกันสิ่งที่กำลังพัฒนาอาจจะออกทะเลไปแล้วก็ได้ ซึ่งมันเสียเวลามาก ๆ ให้ทำการสร้าง workflow หรือขั้นตอนการทำงานที่เรียบง่ายขึ้นมา หรือมันคือ KISS (Keep It Simple Stupid) เช่นขั้นตอนการ deploy ระบบงาน ลองคิดดูสิว่า ถ้ายอมเสียเวลามาสร้างระบบ one-click deploy มันจะมีประโยชน์มากเพียงใด

ต่อมาคือ สะอาด

เป็นการทำความสะอาดเครื่องไม้เครื่องมือและพื้นที่การทำงาน รวมทั้งการดูแลบำรุงรักษาระบบด้วย โดยมีขั้นตอนดังนี้

• ระบุพื้นที่
• หาและกำจัดต้นเหตุของความสกปรก
• ทำความสะอาด

ถ้ามองมาในการพัฒนา software มีอะไรบ้าง ? มันคือการทำความสะอาดโต๊ะทำงาน บางคนอาจจะสร้างบ้านหรืออาณาจักรขึ้นมาบนโต๊ะตัวเองก็ได้ !! รวมทั้งเครื่อง computer/notebook ที่ใช้งานด้วย การจัดการ files และ folders ก็สำคัยมาก ๆ นะ เนื่องจากบ่อยครั้งเรามักจะค้นหามันไม่เจอ เรื่องของการจัดการกับ email ก็เช่นกัน หรือการใช้งาน version control เช่น Git ก็ให้ลองใช้คำสั่ง git status ดูบ้าง ว่ามีอะไรที่ยังค้างอยู่บ้าง ว่ามีอะไรที่ยังไม่ commit บ้าง ว่ามีอะไรที่ต้อง push/pull บ้าง หรือก่อนกลับก็ git clean -f บ้างนะ

หรือ code ที่เขียนขึ้นมานั้นมัน clean หรือยัง ถ้ายังไม่รู้ห็ให้ไปอ่านเรื่อง Clean code เพิ่มเติมนะ

หรือ code ที่เขียนขึ้นมานั้น ทำการนำไปรวมกับคนอื่น ๆ ในทีมหรือยัง ดังนั้นเรื่องของ Continuous Integration จึงต้องถูกนำมาใช้งาน หรือ environment ต่าง ๆ ในการพัฒนา ทั้งเครื่องของ developer และ server ยังคงทำงานได้ดี มี software ตรงกัน

ต่อมาคือเรื่อง สร้างมาตรฐาน

เป็นรักษามาตรฐานความเป็นระบบระเบียบให้คงอยู่ตลอดไป เช่น ไม่มีของที่ไม่จำเป็นอยู่อีกต่อไปแล้ว ไม่มีความรก ไม่มีความสกปรก หลังจากที่สะสาง และ ทำความสะอาดไปแล้วนะ ถ้ามองมาในการพัฒนา software มีอะไรบ้าง ?

• การนำ framework/library มาใช้งาน
• การนำ design pattern มาใช้งาน
• การพูดคุยในภาษาที่ทุกคนเข้าในร่วมกัน
• เอกสารต่าง ๆ ควรอยู่ในที่ที่ทุกคนรู้ และ เข้าใจตรงกัน เช่น Code branching, Wiki, Task, Bug เป็นต้น

เมื่อทุกอย่างมันทำงานได้อย่างดีแล้ว เราก็สามารถเขียนเป็นกฏกติกาขึ้นมาได้ ไม่ใช่เขียนขึ้นก่อนทำนะครับ บางที่จะเรียกว่า Standard process นั่นเอง

สุดท้ายคือ สร้างนิสัย

ทุกสิ่งทุกอย่างมันจะยั่งยืนได้นั้น ไม่ใช่มาจากการบังคับหรือการทำตามกฏ แต่มันต้องออกมาจากนิสัยของคนจริง ๆ นั่นคือต้องออกมาจากจิตสำนึกที่ดี นั่นคือต้องออกมาทัศนคติที่ดี ถ้ามองมาในการพัฒนา software มีอะไรบ้าง ?

• ก่อนเขียน code ต้องเขียนชุดการทดสอบก่อนเสมอ (Unit test และ TDD)
• การทดสอบอย่างต่อเนื่องและรวดเร็ว เพื่อทำให้ได้ feedback กลับมาอย่างรวดเร็ว
• การทำ code review อย่างต่อเนื่อง
• การปรับปรุง code อย่างต่อเนื่อง
• การเขียน Unit test สามารถดูค่า code coverage เพิ่มเติมได้อีกด้วย
• มีการ training และแบ่งปันความรู้ภายในทีมและองค์กร

ยังไม่พอนะ ยังไม่สิ่งอื่น ๆ อีกเช่น Safety, Security และ Satisfaction อีก แต่พอเท่านี้ก่อนดีกว่า

มีคำถามว่าระหว่าง 5ส หรือ 7ส ดี ?

ตอบง่าย ๆ คือ ไม่ว่าจะอะไรก็ตาม เป้าหมายมันคือ พยายามลดขั้นตอนให้เหลือน้อยที่สุดนะครับ แต่ให้ได้ผลที่มากที่สุด นั่นคือการสร้างนิสัยและทัศนคติของคน เพื่อให้เกิดผลอย่างยั่งยืนต่อไป

ปล. 5ส ไม่น่าจะเป็นการจัดเก็บโต๊ะและเอกสารเข้าตู้เมื่อมีคนมาตรวจนะ หรือต้องมีคนคอยเฝ้าต้นทางว่าผู้ตรวจจะมาหรือยัง แบบนี้มันคือ การทำแบบผักชีโรยหน้า ซึ่งมันไม่ยั่งยืนเลยนะ !!